Okyanus Kirliliği Hakkında Her Şey

Okyanus Kirliliği Hakkında Her Şey

Okyanus Kirliliği Hakkında Her Şey. “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur”. Üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye’nin okyanuslarla ilişkisi tam da bu atasözümüzle tanımlanabilir. Okyanusların çektiği acıdan uzak yaşıyoruz. Ancak okyanusların çığlığı dalgalar halinde yayılarak bize kadar ulaşıyor.

Okyanus kirliliğinin nedeni nedir?

Dünya plastikle tanışalı 110 yılı geçti. Plastik, bulunuşundan kısa bir süre sonra, dayanıklı olması nedeniyle üreticilerin gözdesi haline geldi. Ancak bu dayanıklılık kısa sürede sorun yaratmaya başladı. Çünkü plastiği yok etmek mümkün değil. İlk üretilen plastikler dahi dünyanın bir yerlerinde uzun yolculuklarına devam ediyor. Ve biz dünyadan gittiğimizde bile plastikler burada olacak.

Plastik su şişeleri, torbalar, kaplar ve dahası… Dünya genelinde bir yılda 300 milyar kilonun üzerinde plastik üretiliyor. Bu plastiklerin yarısından fazlası tek kullanımlık. Dünya nüfusu arttıkça plastik çöpün oranı da artıyor. Gezegendeki her insan her yıl 136 kilo plastik kullanıp çöpe atıyor.

Tek kullanımlık ürünler neden yok edilemez bir maddeden üretilir? Bu kadar plastik nereye gidiyor?

Dünyanın dönüşü ve güçlü rüzgarların sonucu okyanuslar 5 büyük dairesel akıntıdan oluşur. Dünyanın herhangi bir yerinden suya atılan bir plastik, akıntı ağına kapılır ve girdabın merkezine doğru sürüklenir. Her yıl 8 milyar kilo plastik okyanuslara akıyor. Bunların yarısı okyanus tabanına çöküyor. Okyanus tabanında sadece plastik değil tekerlek, metal parçaları, balık ağları hatta dünya savaşlarından kalma patlamamış bombalar ve paraşütler bile var.
Okyanus çöpleri, deniz canlıları için büyük tehlike. Dünyanın en büyük canlısı balina, karides ve küçük balıklarla beslenir. Ağzını açarak tek seferde 75 bin litre su yutar. Suda bulunan her şeyi de içine çeker. Okyanusların ekolojik dengesini sağlayan balinalar, suda yüzen tonlarca plastiği yutarak ölüyor.

Plastik torbaları deniz anası sanarak yiyen deniz kaplumbağaları ölüyor.

Plastik paketlere ve diğer çöplere takılan foklar ve yunuslar ölüyor.

Göçmen kuşlar plastik parçalarını yem sanarak okyanustan toplayıp yavrularına yediriyorlar. Göçmen kuşlar zehirlenerek ölüyor.
Zamanla, güneşin ultraviyole ışığı, okyanus dalgalarının hareketleri ve tuz, plastiği mikroplastik denen küçük parçalara ayırır. Okyanusa akan endüstri ve ziraat kaynaklı kimyasallar mikroplastiklere yapışır. Okyanusu kaplayan mikroplastiklerin her biri zehirli bir hapa dönüşür. Balıklar bu zehirli hapları plakton sanarak yutar. Zehir, kan dolaşımlarına karışır.

Yedikleri plastik kalıntılar, balıkları hasta ediyor, üreme yeteneklerini azaltıyor. Avlanan plastik yutmuş balıklar, yemek olarak sofralara geliyor, insanlar zehirli balıkları tüketiyor. Düşüncesizce geri dönüştürülmeden çöpe atılan ya da doğaya bırakılan plastik, balıklar vasıtası ile tabağımıza geri dönüyor. Kendini doğadan ayrı ve üstün gören insanoğlu doğa ve doğada yaşayan her canlı gibi tam anlamıyla plastiğe batmış durumda.

Peki okyanusları nasıl temizleyeceğiz?

İnsanlık son yıllarda dünyaya yaydığı çöpleri toplayabilmek için birçok proje üretmeye başladı.

Plastik yerine geri dönüştürülebilir malzemeler. Örneğin plastik tabak yerine yapraktan ya da kepek ekmeğinden tek kullanımlık tabak, buğday ve arpadan balıklar için yenebilir paketleme sistemleri, plastik şişe yerine yosundan üretilen yenebilir su küresi, plastik poşet yerine manyok nişastasından yenebilir poşet…

Gelişen teknoloji sayesinde plastik atıklar büyük oranda geri dönüştürülebiliyor. Kurulan geri dönüşüm firmaları, plastikleri okyanustan topluyor. Isıl ayrışım adı verilen bir işlem ile plastikler ana elementlerine ayrılıyor ve bu hammaddeler yeniden kullanıma hazır halde üretici firmalara satılıyor. Firmalar plastikten mayo, gömlek, ayakkabı gibi birçok farklı ürün üretiyor. Geri dönüştürülmüş hammadde kullanmak hem dünyayı çöpten arındırıyor hem de firmaların maliyetlerini düşürüyor.

Bir diğer yöntem de plastik yiyen enzimler. Doğal enzim geliştirilerek plastiği besin olarak algılayan güçlü bir enzim üretildi.
Verdiğimiz örnekler plastiği okyanustan toplamak, geri dönüştürmek ve yeniden kullanmak üzerine yapılan çalışmaların sadece birkaçı. Bunlar gibi daha birçok ürün ve proje üzerinde çalışılmaya devam ediliyor.

İnsanlık bugüne kadar 8 trilyon kilo plastik üretti. Bunların çoğu hala atık durumda. Okyanusu temizleme çabalarının sonuç verebilmesi için okyanusa çöp göndermeyi kesmemiz gerekiyor. Plastik şişe, poşet, çatal, bardak gibi tek seferlik plastik kullanımına son verilmeli. Geri dönüşüme evden başlanmalı, çöpler cam, plastik, kağıt, metal ve organik olarak ayrılmalı. Çöpler doğaya atılmamalı. Belediyeler geri dönüşüme büyük özen göstermeli, halkı bilinçlendirme ve geri dönüşüme özendirme çalışmaları yürütmeli. Türümüzün bilgisizliğinin ve bencilliğinin sonuçlarını net bir şekilde yaşamaya başladığımız 21. yüzyılda artık uyanma ve dünyamızı kurtarma vaktidir.

Daha fazla Hakkında Her Şey mini belgeseli için tıklayınız